Εκ μέρους του Δήμου Βελβεντού σας καταθέτουμε τις απόψεις μας όπως αυτές διατυπώθηκαν στην 54/2022 ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου (ΑΔΑ: ΩΖΣΔ46ΜΓΗΖ-Ε2Ι)

Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στα πλαίσια της διαβούλευσης για το ΕΑΠ (Τοπικός Πόρος) απέστειλε στους Δήμους το Σχέδιο Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος (ΕΑΠ) 2017-2021, προκειμένου οι Δήμοι να εκφράσουν την άποψή τους και να καταθέσουν τις προτάσεις τους.
1. Έτσι όπως διαμορφώθηκε η Υπουργική Απόφαση Αρ. ΥΠΕΝ/ΔΗΕ/74784/1070, η οποία δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Τεύχος Α’ 3730/12.8.2021, ερήμην των τοπικών κοινωνιών, που επλήγησαν σοβαρά από τις δραστηριότητες της ΔΕΗ στη λίμνη Πολυφύτου, είναι άδικη για το Δήμο Βελβεντού και τον όμορο Δήμο Σερβίων, αφού κατά την απόφαση, δεν θεωρούνται ενεργειακοί Δήμοι, παρά την αδήριτη και τεράστια συμβολή τους στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τις απαλλοτριωμένες εκτάσεις τους που κατακλύστηκαν από τα νερά της τεχνητής λίμνης Πολυφύτου και τροφοδοτούν την λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων. Χωρίς τα νερά της λίμνης δεν θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ούτε ίχνος λιγνίτη από τις μονάδες του λεκανοπεδίου.
2. Σας θέτουμε το θέμα των αρνητικών επιπτώσεων του φράγματος και της τεχνητής λίμνης Πολυφύτου, που έγινε το 1974, στην περιοχή μας, αν και θα προτιμούσαμε να είμαστε σε θέση να αναφερθούμε μόνο στις θετικές συνέπειες του έργου αυτού και όχι στις καταστροφικές συνέπειες που δημιούργησε για την περιοχή μας.
Ως δημότες και κάτοικοι του Δήμου Βελβεντού, είμαστε οι κύριοι αποδέκτες των αρνητικών επιπτώσεων του έργου, αυτός, άλλωστε, είναι ο λόγος για τον οποίο αποστείλαμε από το 2005 στη ΔΕΗ και στους αρμόδιους κρατικούς φορείς τα υπομνήματά μας, επιδιώκοντας με τον πλέον σαφή και σταθερό τρόπο την αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας, αλλά και της οικονομικής ζημίας που έχουμε υποστεί. Επιπλέον δε τη συγκεκριμένη στιγμή επιδιώκουμε τη δικαιότερη κατανομή θέσεων προσληπτέων εργαζομένων σε κάθε μελλοντικό διαγωνισμό της ΔΕΗ, αφού ο διαγωνισμός αυτός καθορίζει προϋποθέσεις αποκατάστασης των πληγεισών περιοχών από τις δραστηριότητες της ΔΕΗ.
Ειδικότερα, όπως όλοι γνωρίζουν, οι επιχειρησιακές παρεμβάσεις της ΔΕΗ στη περιοχή μας για την κατασκευή του φράγματος Πολυφύτου, της τεχνητής λίμνης και του ομώνυμου Υδροηλεκτρικού Σταθμού, προκάλεσαν ανυπολόγιστες ζημιές στο φυσικό και στο παραγωγικό περιβάλλον αλλά και στους κατοίκους της παραλίμνιας περιοχής.
Θεωρούμε σκόπιμο να υπενθυμίσουμε ότι η κατασκευή των παραπάνω έργων είχε για τον Δήμο μας τις εξής συνέπειες:
1. Από το 1974 ένα μεγάλο μέρος του κάμπου του Βελβεντού έκτασης δεκατεσσάρων χιλιάδων (14.000) στρεμμάτων, εύφορης και καλλιεργούμενης γης, έχει κατακλυστεί από τα νερά της λίμνης Πολυφύτου. Αντιστοίχως από τους όμορους δήμους της παραλίμνιας περιοχής είχαν κατακλυστεί άλλες τριάντα χιλιάδες (30.000) στρ γης. Ήτοι συνολικά εκτάσεις 44.000 στρ.
2. Ταυτόχρονα στο Δήμο Βελβεντού κατακλύστηκε το πέτρινο αρδευτικό σύστημα – κανάλια 93 περίπου χιλιομέτρων-, το οποίο είχαν κατασκευάσει το 1957 οι κάτοικοι του Βελβεντού για την άρδευση των κτημάτων τους και το οποίο ουδέποτε αποζημιώθηκε στον φορέα που ανήκε, τον ΤΟΕΒ Βελβεντού.
3. Έτσι οι περισσότεροι κάτοικοι του Βελβεντού στερήθηκαν τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους, πολλοί δε από αυτούς για το λόγο αυτόν υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή μας, με αποτέλεσμα να μειωθεί ο πληθυσμός του δήμου μας αλλά και να αυξηθεί η υπογεννητικότητα καθώς και η τοπική ανεργία.
4. Οι καλλιεργητές έλαβαν ισχνές αποζημιώσεις για τα κτήματά τους, που αναγκαστικά απαλλοτριώθηκαν, στις οποίες όμως δεν προσμετρήθηκαν τα διαφυγόντα κέρδη τους από τη μη εκμετάλλευση αυτών και τα οποία αποτελούσαν το μόνο βιοποριστικό μέσο.
5. Δημιουργήθηκε μια τεράστια στενότητα κλήρου ανά κάτοικο, την οποία οι κάτοικοι του Βελβεντού επιχείρησαν να αντιμετωπίσουν, εκχερσώνοντας τα ορεινά αγροτεμάχια στις πλαγιές των Πιερίων, εργασία δαπανηρή και κοπιαστική, για την οποία καμία οικονομική ή άλλη βοήθεια δεν έλαβαν, ενώ οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις που δημιουργήθηκαν με τον τρόπο αυτόν ήταν σε κάθε περίπτωση περιορισμένες.
Αυτοί είναι μεταξύ των λόγων, για τους οποίους τονίζουμε, ότι ο Δήμος μας υπέστη το μέγιστο των αρνητικών επιπτώσεων από την κατασκευή του φράγματος και της λίμνης στην περιοχή Πολυφύτου.
Ωστόσο δεν είναι μόνον αυτοί, αλλά υπάρχουν και άλλοι, όπως ότι επί πενήντα περίπου έτη δεν έγινε καμία προσπάθεια αποκατάστασης των κατοίκων της περιοχής, ούτε ελήφθη οποιαδήποτε μέριμνα για παροχή άλλων αντισταθμισμάτων, όπως θα ήταν αναμενόμενο και δικαιολογημένα προσδοκούσαμε. Αντιθέτως κάποια έργα που σχεδιάστηκαν προς το σκοπό αυτό, ουδέποτε προχώρησαν και πάντως ουδέποτε ολοκληρώθηκαν. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι:
α. Ο εργοταξιακός οικισμός που σχεδίαζε η Δ.Ε.Η. να δημιουργήσει μέσα στο Βελβεντό, δεν κατασκευάστηκε ποτέ, αντιθέτως οι απαλλοτριωμένες εκτάσεις του παρέμειναν αναξιοποίητες επί τρεις και πλέον δεκαετίες. Ως συνέπεια αυτού ήταν, όχι μόνο να μην ενισχυθεί οικονομικά η κοινωνία της περιοχής, αλλά, αντίθετα, επί ζημία της, να παραμείνει ανεκμετάλλευτο ένα μεγάλο τμήμα κατοικημένης περιοχής.
Επισημαίνεται, άλλωστε, ότι με την 473/99 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΕΗ και σύμφωνα με το Ν. 2882/01 οι κάτοικοι του Βελβεντού, ιδιοκτήτες των 27 στρεμ. όπου θα φιλοξενούνταν ο εργοταξιακός οικισμός της ΔΕΗ, έχουν τη δυνατότητα να γίνουν πάλι κύριοι των εκτάσεών τους, πλην όμως καλούνται να καταβάλουν υπέρογκα ποσά στη ΔΕΗ ως αποζημίωση των εκτάσεων, οι οποίες έχουν πλέον ενταχθεί στο σχέδιο πόλης.
β. Το αρδευτικό δίκτυο με αντλιοστάσιο που άρχισε να κατασκευάζεται στο Βελβεντό από το 1972, ως ελάχιστο τότε αντιστάθμισμα της τεράστιας ζημίας που υπέστη η περιοχή μας, μέχρι σήμερα παραμένει ημιτελές, ενώ, λόγω παλαιότητας απαιτούνται υπέρογκα ποσά σε ετήσια βάση για τη συντήρησή του.
γ. Ο δρόμος Βελβεντού – Πολυφύτου -Βέροιας, που κατασκευάστηκε εκείνη την περίοδο για να εξυπηρετήσει τις εργασίες του φράγματος, εγκαταλείφθηκε μετά τη κατασκευή του έργου, χωρίς ποτέ να επισκευαστεί, με σοβαρές τεχνικές προδιαγραφές και επιμέλεια.
δ. Ο καταστρεπτικός χείμαρρος του Βελβεντού, «Θολόλακκας» ή «Ξερόλακκας» ο οποίος «κατεβάζει» από τα Δυτικά Πιέρια στο Βελβεντό φερτές ύλες 55.000 κ.μ. ετησίως και πριν τη δημιουργία της λίμνης τις απέθετε στον Αλιάκμονα ποταμό και δια της φυσικής ροής τις απέβαλε στον Θερμαϊκό, σήμερα λόγω της ύπαρξης της λίμνης Πολυφύτου, αποθέτει τις φερτές ύλες εντός της λίμνης αλλά και κατά μήκος των πρανών του χειμάρρου με κίνδυνο να εκτραπεί ο χείμαρρος εντός του οικισμού του Βελβεντού. Ο Δήμος Βελβεντού παλιότερα κατέβαλλε υπέρογκα ποσά για τον καθαρισμό της κοίτης του χειμάρρου για να μην εκτραπεί εντός του οικισμού, όπως πολλές φορές έγινε στο παρελθόν αλλά και για να μην δημιουργηθεί δεύτερο φράγμα από τις φερτές ύλες εντός της λίμνης με άγνωστους κινδύνους για το ίδιο το φράγμα. Η ΔΕΗ θα μπορούσε να πρωτοστατεί στον καθαρισμό του Ξερόλακκα, όμως δεν το έπραξε παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις μας. Σήμερα εκτελείται έργο εξωραϊσμού της πεδινής κοίτης του Θολόλακκα από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας προϋπολογισμού 7 εκ. ευρώ περίπου. Η ΔΕΗ φυσικά παραμένει αμέτοχη.
ε. Το μέγιστο όμως ζήτημα που αναδεικνύεται, είναι ότι, παρά τις πέντε δεκαετίες που μεσολάβησαν και τις τεράστιες ζημίες που έχουμε υποστεί, η ευρύτερη περιοχή της λίμνης Πολυφύτου δεν έχει αναγνωριστεί επισήμως ως πληττόμενη και ενεργειακή, γεγονός που έχει ως συνέπεια να μην έχει γίνει απολύτως καμία πρόβλεψη για την αποκατάσταση της, ενώ ταυτόχρονα δεν έχει θεσπιστεί κανένα πρόσθετο κίνητρο για την οικονομική στήριξή της, ώστε να κρατήσει τον πληθυσμό της ως αντιστάθμισμα της ζημίας της.
Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα, ότι ακόμη και δικές μας προτάσεις για την αξιοποίηση διαφόρων δυνατοτήτων του έργου, ώστε να επιτευχθεί οικονομική κινητικότητα στη περιοχή μας και νέες θέσεις εργασίας προς όφελος της κοινωνίας του Βελβεντού, αντιμετωπίστηκαν με αδιαφορία. Αναφέρονται χαρακτηριστικά:
Ι. Η αδράνεια της ΔΕΗ να αναλάβει πρωτοβουλίες και να στηρίξει λύσεις για την τεχνητή λίμνη Πολυφύτου, ώστε να αποκτηθεί η δυνατότητα παραγωγικής και άλλης αξιοποίησης αυτής, όπως η ανάπτυξη ιχθυοκαλλιεργιών, άλλων λιμναίων παραγωγικών δραστηριοτήτων αλλά και κάθε άλλη μορφή τουριστικής αξιοποίησής της.
ΙΙ. Η παντελής έλλειψη ανταπόκρισης αρμοδίων παραγόντων στις προτάσεις μας για αναγνώριση του Βελβεντού ως πληττόμενου δήμου, ώστε να καταστεί δυνατή η συμμετοχή μας στις προβλεπόμενες οικονομικές παροχές και να υποστηριχθούμε αναπτυξιακά με τη κατασκευή έργων υποδομής, αλλά και η μοριοδότηση των ανέργων νέων της περιοχής κατά τις προσλήψεις προσωπικού από τη Δ.Ε.Η.
Είναι επομένως προφανές, ότι, όχι μόνο δεν υποστηρίζεται αναπτυξιακά η περιοχή μας, αλλά ακόμη και οι προτάσεις μας για την ανάπτυξη αυτής, όχι μόνον μένουν αδικαιολόγητα αναξιοποίητες σε βάρος μας, αλλά και συναντούν την παγερή αδιαφορία των αρμοδίων. Και αυτή η στάση παρατηρείται σε μία σύγχρονη και ευνομούμενη, όπως θέλει να λέγεται, πολιτεία.
IΙΙ. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, τονίζεται, ότι οι αρνητικές επιπτώσεις της δραστηριότητας της ΔΕΗ στην περιοχή μας δεν είναι δυνατό να προσδιοριστούν επακριβώς, εφόσον δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τη περιβαλλοντική συμπεριφορά των λειτουργικών μονάδων αυτής, ούτε τις βλαπτικές συνέπειες της λειτουργίας αυτών στο περιβάλλον της περιοχής μας.
Συχνά επιβάλλονται πρόστιμα στη ΔΕΗ λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της επιβάρυνσης της υγείας των κατοίκων στην περιοχή του Νομού Κοζάνης από τις λιγνιτικές μονάδες. Κατ΄ αναλογία για τις δραστηριότητες του Υδροηλεκτρικού Σταθμού Πολυφύτου δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα που δημιούργησε στην περιοχή μας.
Κατά συνέπεια παρατηρείται ότι, πέραν των περιβαλλοντικών και οικονομικών επιπτώσεων της δραστηριότητας της ΔΕΗ σε βάρος της περιοχής μας, υπάρχουν και άλλες, το μέγεθος των οποίων δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, εφόσον δεν έχουμε πλήρη στοιχεία, για το λόγο αυτό καθίσταται επιβεβλημένη τουλάχιστον η διενέργεια ελέγχων στην περιοχή μας, ώστε να καταστεί σαφές, αν και σε ποιο βαθμό εκτιθέμεθα σε κινδύνους εμείς και οι οικογένειές μας.
Στα παραπάνω δεν παραλείπουμε να προσθέσουμε, ότι, ενώ επί πέντε δεκαετίες ο Δήμος Βελβεντού και ο άλλος παραλίμνιος δήμος Σερβίων με τις απαλλοτριωμένες εκτάσεις τους συμβάλλουν στην εθνική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και στην λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων του λεκανοπεδίου Κοζάνης – Πτολεμαϊδας με τα αντλούμενα νερά της λίμνης Πολυφύτου, ωστόσο, συναντούν από την πολιτεία αδικαιολόγητα δυσμενή διάκριση σε σύγκριση με άλλες περιοχές, οι οποίες ως «πληττόμενες ενεργειακώς» συμμετέχουν στις κατανομές του Τοπικού Πόρου, τους οποίους η ΔΕΗ υποχρεώθηκε να καταβάλλει στους Νομούς Κοζάνης – Φλώρινας και Αρκαδίας, υποστηρίζονται δε αναπτυξιακά με τη μοριοδότηση των ανέργων νέων της περιοχής κατά τις προσλήψεις προσωπικού από τη Δ.Ε.Η. αλλά και με την κατασκευή διαφόρων έργων υποδομής.
Για τους λόγους αυτούς ζητούμε:
1. Την αποκατάσταση του Δήμου Βελβεντού και του όμορου παραλίμνιου Δήμου Σερβίων για το αναπτυξιακό έλλειμμα που δημιουργήθηκε στην παραλίμνια ζώνη της ευρύτερης περιοχής Πολυφύτου από την επί πέντε περίπου δεκαετίες δραστηριότητα της Δ.Ε.Η.
2. Την επίσημη αναγνώριση της περιοχής μας ως πληττόμενης ενεργειακής και τη συμμετοχή της με τους άλλους δήμους του Νομού Κοζάνης στον Τοπικό Πόρο αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη θεσμική πρόβλεψη για οικονομική ενίσχυση πληττόμενων ενεργειακά περιοχών.
3. Την κατανομή των θέσεων των προσληπτέων υπαλλήλων αναλογικά με τις απαλλοτριωθείσες εκτάσεις σε επίπεδο Νομού Κοζάνης.
4. Καταδικάζουμε το περιεχόμενο του υπό διαβούλευση σχεδίου ως άδικο τόσο για το Δήμο Βελβεντού όσο και για την υπόλοιπη παραλίμνια περιοχή. Ζητάμε από τους συναρμόδιους θεσμικούς φορείς, στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης να αναμορφώσουν το σχέδιο και να θέσουν την παραλίμνια περιοχή στο αυξημένο ποσοστό του 39% αφού προστεθεί σε αυτό και το ποσοστό που αναλογεί από το σημερινό 11% που διατίθεται στους μη ενεργειακούς δήμους.

Το Δημοτικό Συμβούλιο λαμβάνοντας υπόψη του την εισήγηση και τις διατάξεις του άρθρου 67 του Ν.3852/2010 (ΦΕΚ Α’ 87), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει και αφού έθεσε τις απόψεις και τις προτάσεις του στο συζητούμενο θέμα, μέσω της αποστολής μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου,

ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΟΜΟΦΩΝΑ
Εγκρίνει τις προτάσεις του Δήμου Βελβεντού επί του Σχεδίου Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος (ΕΑΠ) 2007-2011 στα πλαίσια του Τέλους Ανάπτυξης, όπως αναλυτικά περιγράφονται στην εισήγηση και συγκεκριμένα εγκρίνει τα εξής αιτήματα, προτάσεις και θέσεις του Δήμου Βελβεντού:
1.Την αποκατάσταση του Δήμου Βελβεντού και του όμορου παραλίμνιου Δήμου Σερβίων για το αναπτυξιακό έλλειμμα που δημιουργήθηκε στην παραλίμνια ζώνη της ευρύτερης περιοχής Πολυφύτου από την επί πέντε περίπου δεκαετίες δραστηριότητα της Δ.Ε.Η.
2.Την επίσημη αναγνώριση της περιοχής μας ως πληττόμενης ενεργειακής και τη συμμετοχή της με τους άλλους δήμους του Νομού Κοζάνης στον Τοπικό Πόρο αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη θεσμική πρόβλεψη για οικονομική ενίσχυση πληττόμενων ενεργειακά περιοχών.
3.Την κατανομή των θέσεων των προσληπτέων υπαλλήλων αναλογικά με τις απαλλοτριωθείσες εκτάσεις σε επίπεδο Νομού Κοζάνης.
4.Την καταδίκη – απόρριψη του περιεχομένου του υπό διαβούλευση σχεδίου ως άδικου τόσο για το Δήμο Βελβεντού όσο και για την υπόλοιπη παραλίμνια περιοχή. Παράλληλα το αίτημα προς τους συναρμόδιους θεσμικούς φορείς, στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης να αναμορφώσουν το σχέδιο και να θέσουν την παραλίμνια περιοχή στο αυξημένο ποσοστό του 39% αφού προστεθεί σε αυτό και το ποσοστό που αναλογεί από το σημερινό 11% που διατίθεται στους μη ενεργειακούς δήμους.
Η απόφαση έλαβε αύξοντα αριθμό 54/2022.